[KB #31] Czarnoprochowi bohaterowie

Musketeers, Wikimedia Commons, domena publiczna

Moja propozycja na 31. edycję Karnawału Blogowego. Zbiór ośmiu przykładowych archetypów postaci, z różnych powodów wykorzystujących wczesnonowożytną broń palną. Klimat XVI-XVII wieku, plus pierwsza połowa osiemnastego stulecia. Tekst jest takze nawiązaniem do "wersji beta" nazwy 31. edycji KB - "Broń palna w RPG".

Każdy archetyp posiada swój opis oraz adnotację, jakiego rodzaju broń palną stosuje najcześciej. Oczywiście mogą występować warianty przejściowe przedstawionych archetypów. Na potrzeby tekstu pominąłem artylerię.

Zaciężny
Najbardziej pospolity przykład archetypów. Jest to strzelec bądź muszkieter jak z pola bitwy, posługujący się długolufową bronią palną. Może chronić się półzbroją wraz z morionem bądź pappenheimerem. Może być najemnikiem lub soldatem na stałym żołdzie u monarchy czy magnata. Najprawdopodobniej to typowy obraz "Zaciężnego" w RPG nastawionym na walki, niezależnie od koncepcji przygody.

Slag om Grolle 2008-2 - Staatse musketiers en piekeniers in slagformati, 

Wikimedia Commons, licencja publiczna

Z drugiej strony, nie jest to tak wąski archetyp, jak może się zdawać. Może dotyczyć zarówno "chodzącej lekkiej artylerii" (pana z dużą spluwą, polującego na potwory większe od niego samego), jak i żołnierza który z róznych przyczyn ma okazję obsługiwać arkebuz czy rusznicę. Zadaniem "Zaciężnego" jest wspieranie drużyny ogniem swojego oręża. Długa lufa może być także dodatkowym argumentem w sporze, by druga strona konfliktu nie eskalowała starcia do krwawej rzeźni. "Zaciężny" jak najbardziej może być utalentowany w innych umiejętnościach niż te dotyczące strzelania (np.: wiedza o strategiach wojennych, umiejętność dowodzenia). Jest to jednak postać, która przede wszystkim żyje z tego, że walczy bronią palną.

Stosowana broń palna: Arkebuz, rusznica, muszkiety różnych rozmiarów

Łowca
Wbrew utartym stereotypom, polowanie z użyciem czarnoprochowej broni palnej sprzed XIX wieku ma sens. Tym bardziej w fantasy RPG, gdzie możemy polować na istoty potężniejsze od niedźwiedzi czy turów. Można więc powiedzieć, że archetyp "Łowca" to połączenie broni palnej oraz archetypu tropiciela, zwiadowcy, myśliwego lub trapera.

"Łowcą" może być także prekursor partyzanty, zbrojny lokalnej milicj na słabo zaludnionych obszarach (np.: Pandurzy), łowca polujący na leśne demony, banita, mściciel-outsider. Albo snajper. Zadaniem "Łowcy" najczęściej jest jak najcichsze podejście do ofiary i jej wyeliminowanie. Jeśli plan zawiedzie, pozostaje uciec, chyba że sytuacja pozwoli na skuteczne zadziałanie poprzez sięgnięcie do zapasowej broni palnej lub białej. 

Przedstawiciel tego archetypu może być także przewodnikiem po mało znanych lasach, strażnikiem puszczy, "funkcjonariuszem" egzekwującym swoje samosądy. Idea "Łowcy": polować na coś lub na kogoś, tropić, ścigać, patrolować - to wszystko za pomocą broni palnej. 

Stosowana broń palna: Strzelby i muszkiety, jeśli wygoda na to pozwala - więcej niż jednolufowe. Jeśli "Łowca" bogaty lub przyfarciło mu się w życiu, jego broń ma gwintowaną lufę.

Kawalerzysta

Reiter gdanski 2.1, Wikimedia Commons, domena publiczna

Broń palna nie ominęła kawalerii. Co więcej, pojawiły się nowe rodzaje jednostek, ku wielowiekowej rywalizacji "kawalerzysta kontra piechociarz". Archetyp ten to w zasadzie typ wczesnonowożytnego kawalerzysty - ktoś, kto posługuje się bronią palną by urozmaicić oraz ułatwić sobie walkę. Typowym przykładem jest rajtar. Przykład jako jeździec z pałaszem i pistoletami. W skrócie, "Kawalerzysta" może być klasycznym konnym zbrojnym, który zamienił lance/kopie i tarcze na broń palną krótką. Ponieważ pistolety długo się ładuje, nosi ich ze sobą kilka (dwa w olstrach i kolejne w cholewach) i wymiennie ich używa, strzelając i zawracając, tak jakby używał ich jako "kopii czarnoprochowej".

W ten archetyp zmieścimy także wszelkie postacie, które wykorzystują konie do swej codziennej pracy, stosują częściej lub rzadziej broń palną i jednocześnie mieszczą się w obręb postaci "zbrojnych". Strażnicy dróg, konni najemni, kirasjerzy, posłańcy, konni pocztowi. Kolejną z intepretacji "Kawalerzysty" może być błędny rycerz broniący słabych i uciśnionych za pomocą swej szarży oraz pistoletów.

Stosowana broń palna: Pistolety - najlepiej kawaleryjskie puffery (3-4), bandolety.

Mounted dragoon, Wikimedia Commons, 
domena publiczna

Konny strzelec
Wyodrębniłem ten archetyp z "Kawalerzyści" ze względu na to, że "Konny strzelec" bywa indywidualistą i częściej może być na bakier z prawem. Zmieścimy tutaj zarówno konnych rozbójników oraz łowców nagród, jak i dragonów (albo hiszpańskich konnych arkebuzjerów, jeśli komuś piechota konna nie odpowiada).

Zasadniczą różniczą jest także to, że "Konny strzelec" nie musi być zbrojnym. W porównaniu do "Kawalerzysty", "Konny strzelec" stawia na mobilność, częściej sięga po długolufową broń palną (tylko w ostateczności rzeza ostrzem), rzadko chroni się czymś więcej niż wzmocnionym ubraniem bądź skórzanym koletem. Jest przekonany o potężnej sile broni palnej - "jeśli celnie razi, nawet najgrubszy pancerz nie powstrzyma kuli muszkietowej", dlatego preferuje taktykę "kto pierwszy strzeli, ten lepszy". Dlatego często nie przekonuje się do czegoś więcej niż pappenheimera na głowie.

Inną koncepcją jest wizja "stepowego woltyżera z bronią palną". Zapewne znacie obrazek mongolskiego konnego łucznika potrafiącego wykonać niebywałe sztuczki galopując na koniu? "Konny strzelec" może być adaptacją tej koncepcji - zamieniamy głównie łuk na oręż czarnoprochowy.
 
Stosowana broń palna: Półmuszkiety, karabinki, rzadziej bandolety bądź 1-2 pistolety.

Awanturnik
Chyba najbardziej charakterystyczny archetyp z perspektywy poszukiwacza przygód nie będącego żołnierzem. Najlepszym przykładem jest zwadźca. Ważne jest to, że "Awanturnik" wykorzystuje broń palną jako narzędzie do powodowania kłopotów, a nawet jako pretekst do wszczynania awantur i burd. Ponoć oręż czarnoprochowy jest przedłużeniem jego lufy ego.

Pair of Flintlock Pistols, fot. Peter Roan, 
licencja CC BY-NC 2.0

Oczywiście są inne typy postaci mieszczące się w tym archetypie. Choćby Solomon Kane jest tego przykładem (awanturnikiem jednak był...), ale także i mniej wybuchowi szermierze, żołdacy i oficerowie zainteresowani "nowoczesną brudną sztuczką", korsarze, młodzi szlachcice, kanciarze.

Ważne jest to, że dla "Awanturnika" broń palna to styl bycia, element ubioru i manifestacja swej rzekomej wspaniałości. Nie stosowałby broni palnej, gdyby nie to, że jest nowym wynalazkiem w jego świecie. Jako broń podręczna jest dużo bardziej efektywna i efektowna od kusz pistoletowych. Posiadanie pistoletów może być kwestią mody - pięknie zdobiony pistolet z zamkiem skałkowym pomoże w przekonaniu odpowiednich osób, że "Awanturnik" jest czegoś wart. "Awanturnik" bez broni palnej przeżyje, ale broń palna może dodać mu uroku. Zresztą, ponoć "Awanturnicy" bez broni palnej są niemodni...

Stosowana broń palna: Jeden lub dwa pistolety, nierzadko 2-3 lufowe eksperymenty. Inne bronie są albo zbyt nieporęczne, albo wymagają jakiejś wiedzy o broni palnej, co dla wielu "Awanturników" jest przerażającą perspektywą...

Obrońca
Ten archetyp różni się od pozostałych tym, że o ile pozostałe stosują broń palną dlatego, bo tego chcą, to "Obrońca" posługuje się czarnoprochowym orężem dlatego, gdyż z jakiegoś powodu jest to jego koniecznością. Klasycznym przykładem jest woźnica w WFRP 2nd - posiada garłacz właściwie tylko po to, aby nim odpędzić gobliny czy paru banitów. Innymi przykładem "Obrońców" mogą być chłopi broniący wioski samopałami przed najeźdźcami, mściciel chwytający za starą krócicę i ścigający zabójców swej rodziny, córka marnotrawna która postanowiła uciec z domu i przy okazji podwędziła ojcowski pistolet, członek karawany któremu do rąk dano arkebuz lontowy. 

"Obrońca" używa broni palnej tylko wtedy, kiedy z jakiegoś powodu musi chronić siebie lub innych. Nie musi więc być postacią efektywnie zaprojektowaną pod starcia zbrojnie. Sądzę, że w tym archetypie zmieści się wiele koncepcji na bohaterów, którzy z jakiegoś ważnego przypadku zetkneli się z jakimś egzemplarzem broni palnej. Ponadto o ile "Awanturnik" może być zainteresowany tym, aby jak najcelniej strzelać w adwersarzy, to "Obrońca" nie musi być wykwalifikowanym strzelcem. Może się zdarzyć sytuacja, że o ile wie jak posługiwać się swoim rodowym muszkietem, to może nie mieć pojęcia o fachowym oddawaniu strzału z jednoręcznej broni palnej. Można rzec, iż jest to "strzelec z przypadku", znający tylko swój własny oręż - i nie zawsze tak dobrze, jak powinien.

Stosowanie broni palnej: Garłacz, długolufowa broń palna, obrzyny*. Przede wszystkim "Obrońca" stosuje broń, która pozwala po jednej czy dwóch strzałach odpędzić zagrożenie. A jesli nie znalazł takowej - posługuje się tylko tą, którą pierwszy raz w życiu wziął do ręki.

Wynalazca
Ludzie majstrujący nad bronią palną, pasjonaci tego typu oręża. "Wynalazcy" tworzą na wojska, swojego zleceniodawcy, swojej misji (np.: własnej kompanii), potrzeby prywatne (polowania, bycie poszukiwaczem przygód) bądź dla rozwoju swojego zainteresowania. Dla "Wynalazcy" broń palna to ulubione hobby. Pracuje nad tym, by przynajmniej jego kawałek "ognistej różdżki" był co raz bardziej skuteczny i funkcjonalny. Między innymi dzięki "Wynalazcom" pojawiają się nowe zamki do oręża, nowe odmiany broni palnej, patenty z więcej niż jedną lufą, lepszej jakości proch strzelniczy, eksperymentalne egzemplarze ładowane od tyłu.

W tym archetypie zmieścimy trochę koncepcji na postać. Od maniaków i inżynierów, po traperów, rusznikarzy chcących zbić majątek, dowódców-ideowców. O ile wiedza o produkcji prochu czy egzemplarza broni palnej może przydać się każdemu użytkownikowi oręża czarnoprochowego, to "Wynalazca" jest w niej mistrzem - w przeciwnym wypadku stara się nim zostać. Może być także kwatermistrzem odpowiedzialnym za odpowiednie zaopatrzenie kompanii zaciężnych, nauczycielem kompanii strzeleckiej/swojego towarzysza w korzystaniu z broni palnej.

Stosowana broń palna: Jak najnowocześniejsza jak tylko w danym świecie się da, możliwie z więcej niż jedną lufą/miejscem na amunicję, lufa gwintowana, zamki lepsze niż kołowe.

Wybuchowiec

Knötel III, 1, Wikimedia Commons, 

domena publiczna

Postacie, które zajmują się wywoływaniem eksplozji za pomocą prochu strzelniczego. Granaty, bomby, ładunki wybuchowe. Grenadierzy (ci XVII-wieczni, nie mylić z elitą wojsk liniowych), inżynierowie górnictwa, saperzy, sabotażyści - ci oraz wszyscy inni zajmujący się pirotechnicznym zastosowaniem prochu strzelniczego.

Ten archetyp można opisać także jako "pirotechniczny" odpowiednik kilku poprzednich. "Wybuchowiec" z nutką inwencji twórczej będzie zainteresowany stworzeniem jak najskuteczniejszych i najbardziej wymyślnych broni wybuchowych. Albo żołnierze rzucający ołowianymi kulami z prochem w środku i doczepionym podpalonym lontem (także jako jeźdźcy - konni grenadierzy pojawiali się na siedemnastowiecznych polach bitew). Granat może być niespodzianką dla napastników czy wstępem do zasadzki na karawanę. Odpowiednio rozmieszczone bomby mogą stanowić pierwszą linię obrony.

Stosowana broń palna: Granaty, bomby, ewentualnie jakaś ręczna broń palna pod ręką.

* - Obrzyny to co prawda wynalazek czasów nowożytnych, lecz nic nie stoi na przeszkodzie, by przyciąć rusznicę czy muszkiet, aby można było tę broń schować gdzieś za grubą pazuchą.